بررسی فون سوسماران سرپل ذهاب و مناطق اطراف

طی سفرهای متوالی به منطق? مطالعاتی در فاصل? سالهای 90-890 تعداد 82 نمونه سوسمار جمع آوری گردید. در ضمن جمع آوری مطالعاتی نیز در زمین? موقعیت جغرافیایی، میزان بارندگی، پوشش گیاهی و حیات وحش منطق? مورد نظر صورت گرفت. علاوه بر این، در مورد هر یک از نمونه های جمع آوری شده مطالعاتی از نظر محل زیست، نوع تغذیه، روش تولید مثل و رفتار در محیط طبیعی، انجام شد. نمونه های جمع آوری شده سپس به آزمایشگاه منتقل و در آنجا پس از تثبیت کردن با فرمالین 4 درصد یا اتانول 90 درصد صفات متریک و مریستیک آنها با ابزارهای مربوطه مورد بررسی دقیق قرار گرفت. متعاقباً با توجه به این صفات و بر طبق کلیدهای شناسایی معتبر خانواده، جنس، گونه و در بعضی موارد زیرگون? آنها شناسایی گردید. بطور کلی در این تحقیق 10 گونه سوسمار متعلق به 10 جنس از 6 خانواده از فون سوسماران منطقه جمع آوری و بر اساس 17 صفت ریختی به شرح زیر شناسایی شدند. از خانواد? آگامیده در این مطالعه از دو جنس لواداکیا و تراپلوس، گونه هایی جمع آوری شد به این ترتیب که از جنس لوداکیا گون? laudakia nupta nupta که یک سوسمار صخره زی و تخمگذار است شناسایی گردید که شاخص اصلی آن داشتن همی پنیس سیاه رنگ و وجود حلقه در فلسهای دم است. از جنس تراپلوس گون? trapelus lessonae جمع آوری شد که سوسماری دشت زی بوده وشاخص آن عدم تشکیل حلقه در فلسهای دم و وجود فلسهای کوچک در بین فلس های بزرگ در سطح پشتی ران می باشد. از خانواد? gekkonidae از دو جنس سیرتوپودیون و آساکوس گونه هایی جمع آوری شد به این ترتیب که از جنس سیرتوپودیون، گونه cyrtopodion scabrum که به عنوان یک سوسمار خانگی شناخته شده و در خانه ها و بناهای قدیمی دیده می شود، شناسایی گردید. این گونه که در همه مناطق ایران دیده میشود شب فعال است و دارای خاصیت اتوتومی در دم می باشد. از جنس آساکوس گونه asaccus elisae شناسایی گردید که از مشخصات اصلی این گونه شب فعال بودن، صخره زی بودن و قدرت شنوایی بالا می باشد و از طریق دشت های ساحلی و خلیج فارس به ایران نفوذ کرده است. از خانواد? lacertidae و از جنس اوفیسوپس، زیرگونه elegans ophisops elegans که پراکنش آن در تمامی مناطق ایران است شناسایی گردید. این گونه از نظر رنگ بسیار متنوع است و معمولاً در جنس نر اندازه سر بزرگ تر از ماده است. این گونه دارای منشاء ایرانی است و انداز? اندام های حرکتی جلویی و عقبی تفاوت معنی داری را در دو جنس نشان می دهد. از جنس آکانتوداکتیلوس، گونه nilsoni acanthodocthylus شناسایی شد که پراکندگی جهانی این گونه منحصر به ایران بوده و فقط از حوالی قصر شیرین گزارش شده است. این گونه در تپه ماهورها مشاهده می شود. از خانواد? uromastycida، و از جنس اوروماستیکس، گونه uromastyx laricatus جمع آوری و شناسایی شد. این گونه ساکن مناطق بیابانی و نیمه بیابانی است و درگرم ترین ساعات روز زمانی که سوسمارهای دیگری در لانه های خود هستند بیرون آمده و روی بلندی تپه ها حمام آفتاب می گیرد. این سوسمار گیاهخوار بوده و دارای دمی ضخیم و خشن و حاوی برآمدگی های خاردار می باشد. از خانواد?eublepharidae ، از جنس ائوبلفاریس نمونه هایی جمع آوری و شناسایی گردید. گون? eublepharis angramainya. یک سوسمار شب زی بوده، دم دارای خاصیت اتوتومی است و در نواحی نیمه بیابانی گرم، تپه ماهورهای گچی، زندگی می کند. از خانواده scincadae از دو جنس آبلفاروس و مابویا نمونه هایی جمع آوری شد. گونه ablepharus pannonicus سوسماری است که پلک های بالا و پائین در آن به هم متصل و یک صفحه شفاف تشکیل می دهند و به همین دلیل به اسکینک چشم ماری معروف شده است. سوراخ بینی در این گونه در وسط فلس بینی قرار دارد و تخم گذار است. از جنس مابویا گونه mabuya vittataشناسایی شدکه تخمگذار بچه زا می باشد و در مناطق نیمه بیایانی و در دمای 16 تا 20 درجه فعالیت می کند. در این تحقیق همچنین نمونه ای یافت شد، که شباهت زیادی به گونه های جنس laudakia دارد، ولی هنوز گون? آن شناسایی نشده و مطالعه روی آن ادامه دارد. در کل با توجه به نمونه های جمع آوری شده در این تحقیق و گزارشات دیگری که حاکی از وجود سایر گونه ها در منطقه است، از جمله mabuya urata و varanus griseus، lacerta media و با توجه به شرایط خاص اقلیمی بنظر میرسد که منطق? مطالعاتی از نظر فون سوسماران غنی بوده و انتظار می رود در مطالعات آینده یافته های جدیدی از این منطقه گزارش شود